Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Zwierzynie informuje o ważnych zmianach jakie wchodzą w życie od 1 stycznia 2024 r. w systemie świadczeń dla osób z niepełnosprawnościami oraz ich opiekunów.
Ustawą o świadczeniu wspierającym wprowadzono nowe świadczenie dedykowane osobie z niepełnosprawnością, tj. świadczenie wspierające, a także znowelizowano ustawę z 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych – dalej u.ś.r. – w szczególności w zakresie świadczeń opiekuńczych. Dokonano zmiany w katalogu świadczeń opiekuńczych, w ten sposób, że od 1.01.2024 r. do świadczeń opiekuńczych zaliczamy tylko zasiłek pielęgnacyjny i świadczenie pielęgnacyjne. Ustawodawca zdecydował się na uchylenie z dniem 1.01.2024 r. art. 16a u.ś.r. regulującego instytucję specjalnego zasiłku opiekuńczego, który dedykowany jest opiekunom dorosłych osób z niepełnosprawnościami.
Tym samym w świetle znowelizowanej regulacji ustawy o świadczeniach rodzinnych od 1.01.2024 r. osoby z niepełnosprawnością będą mogły nabyć prawo do zasiłku pielęgnacyjnego na zasadach dotychczasowych, ponieważ w zakresie tego świadczenia nie ma żadnych zmian, z kolei opiekunowie osób z niepełnosprawnościami będą mogli nabyć prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, na tzw. nowych zasadach, czyli zgodnie z unormowaniem art. 17 u.ś.r. w brzmieniu po nowelizacji. Natomiast osoby, które nabyły prawo do świadczenia pielęgnacyjnego do 31.12.2023 r. lub którym ustalono prawo do świadczenia pielęgnacyjnego za ten okres, będą mogły ubiegać się o świadczenie pielęgnacyjne na zasadach obowiązujących do 31.12.2023 r. na podstawie art. 63 u.ś.w. Podobnie opiekunowie osób z niepełnosprawnościami uprawnieni do specjalnego zasiłku opiekuńczego również – po spełnieniu warunków określonych w art. 63 u.ś.w. – będą mogli „kontynuować” uprawnienie do tego świadczenia.
1. Zachowanie prawa do świadczeń opiekuńczych na zasadach dotychczasowych, tj. obowiązujących do 31.12.2023 r.
W sprawach o świadczenie pielęgnacyjne i specjalny zasiłek opiekuńczy, o których mowa w ustawie o świadczeniach rodzinnych w brzmieniu dotychczasowym (do 31.12.2023 r.), do których prawo powstało do 31.12.2023 r., stosuje się przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych w brzmieniu dotychczasowym, czyli te obowiązujące do 31.12.2023 r.
Osoby, którym przed 1.01.2024 r. albo od 1.01.2024 r. na zasadach obowiązujących do 31.12.2023 r. przyznane zostało co najmniej do 31.12.2023 r. prawo do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego, o których mowa w ustawie o świadczeniach rodzinnych w brzmieniu dotychczasowym (do 31.12.2023 r.), zachowują, na zasadach obowiązujących do 31.12.2023 r., prawo odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego nie dłużej jednak niż do końca okresu, na który prawo zostało przyznane.
Przy czym osoby, o których mowa powyżej, zachowują prawo odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach obowiązujących do 31.12.2023 r. również w przypadku, gdy osobie, nad którą sprawują opiekę, zostało wydane nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenie o niepełnosprawności. Warunkiem zachowania prawa odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach określonych w art. 63 ust. 3 zdanie pierwsze u.ś.w. jest złożenie wniosku o nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności w terminie trzech miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin ważności dotychczasowego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenia o niepełnosprawności, a następnie złożenie wniosku o ustalenie prawa odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego w terminie trzech miesięcy, licząc od wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności.
Kwoty przysługującego na podstawie przepisów dotychczasowych:
1) świadczenia pielęgnacyjnego – podlegają waloryzacji w trybie i na zasadach określonych w art. 17 ust. 3a–3d u.ś.r. w brzmieniu do 31.12.2023 r.;
2) specjalnego zasiłku opiekuńczego – podlegają weryfikacji w trybie i na zasadach określonych w rozdziale 4 u.ś.r. w brzmieniu do 31.12.2023 r.
Osoby uprawnione do świadczenia pielęgnacyjnego zachowują prawo do powyższego świadczenia na „starych” tj. na dotychczasowych zasadach.
Osoba, która zdecyduje się pozostać na dotychczasowych zasadach pobierania świadczeń opiekuńczych, musi liczyć się z tym, że nie obejmą ją nowe regulacje, również te korzystniejsze.
Osoby, które zdecydują się na ustalenie prawa do świadczeń opiekuńczych na zasadach obowiązujących od 01.01.2024r., a następnie zmienią zdanie, nie będą już mogły pobierać świadczeń opiekuńczych na zasadach obowiązujących do 31.12.2023r.
2. Prawo do świadczenia pielęgnacyjnego po śmierci osoby wymagającej opieki
Ustawodawca w przepisie art. 63 u.ś.w. zdecydował się również na wprowadzenie uregulowania analogicznego jak dla świadczenia pielęgnacyjnego przyznawanego po 1.01.2024 r., a mianowicie wprowadził unormowanie, w myśl którego w przypadku śmierci osoby wymagającej opieki opiekun osoby z niepełnosprawnością pobierający na zasadach wyżej opisanych świadczenie pielęgnacyjne albo specjalny zasiłek opiekuńczy, zasiłek dla opiekuna, zachowuje, do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpił zgon osoby wymagającej opieki, prawo odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego albo do zasiłku dla opiekuna, chyba że zgon osoby wymagającej opieki nastąpił przed 1.01.2024 r.
Od 1.01.2024 r. w przypadku śmierci osoby wymagającej opieki osoba sprawująca opiekę zachowuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpił zgon osoby wymagającej opieki.
3. Krąg podmiotów uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego po 1.01.2024 r.
Wskutek nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych ustawodawca zdecydował się na zmianę kręgu podmiotów uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego, wprowadzając unormowanie, w myśl którego od 1.01.2024 r. świadczenie pielęgnacyjne będą mogli otrzymać:
1) matka albo ojciec,
2) inne osoby, na których zgodnie z przepisami ustawy z 25.02.1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkowie,
3) opiekun faktyczny dziecka,
4) rodzina zastępcza, osoba prowadząca rodzinny dom dziecka, dyrektor placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektor regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej albo dyrektor interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego
– jeżeli sprawują opiekę nad osobą w wieku do ukończenia 18. roku życia legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
W odniesieniu do matki i ojca dziecka należy zaznaczyć, że świadczenie pielęgnacyjne nie może być przyznane rodzicowi, który legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, ale także takiemu, który został pozbawiony praw rodzicielskich.
4. Dopuszczenie opiekunów osób z niepełnosprawnością do pracy
Celem wprowadzonych w ustawie o świadczeniach rodzinnych zmian jest umożliwienie podejmowania aktywności zawodowej przez opiekunów osób z niepełnosprawnościami uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego. Stąd też w brzmieniu art. 17 ust. 1 u.ś.r. od 1.01.2024 r. nie ma warunku rezygnacji z zatrudnienia lub niepodejmowania zatrudnienia, czyli sformułowania, w myśl którego świadczenie pielęgnacyjne przysługuje wymienionym w przepisie podmiotom, jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
Tak więc w stanie prawnym obowiązującym od 1.01.2024 r. osoby ubiegające się o świadczenie pielęgnacyjne na „nowych zasadach” będą mogły pozostać aktywne na rynku pracy, oczywiście w takim zakresie, który nie będzie wyłączał możliwości sprawowania przez nich opieki na osobami do ukończenia 18. roku życia. Należy bowiem zaznaczyć, że norma art. 23 ust. 4aa u.ś.r., traktująca o możliwości przeprowadzenia wywiadu środowiskowego w sytuacji zaistnienia wątpliwości dotyczących sprawowania opieki nad osobą z niepełnosprawnością do ukończenia 18. roku życia, pozostaje nadal obowiązująca.
5. Wiek osoby z niepełnosprawnością
W wyniku wprowadzonych zmian od 1.01.2024 r. świadczenie pielęgnacyjne będzie można przyznać opiekunowi, który sprawuje opiekę nad osobą w wieku do ukończenia 18. roku życia, legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Nowelizacja wprowadza jednoznaczną regulację, z której wynika, że świadczenie pielęgnacyjne może być przyznane tylko na osoby do ukończenia 18. roku życia, czyli de facto na dzieci. Po 1.01.2024 r., składając wniosek na „nowych zasadach”, nie będzie można uzyskać prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na osobę pełnoletnią. Jednocześnie od 1.01.2024 r. uchylony zostaje niekonstytucyjny przepis art. 17 ust. 1b u.ś.r.
6. Przesłanki negatywne nabycia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego
Od 1.01.2024 r. ustawodawca wprowadził nowy katalog przesłanek negatywnych, jakich zaistnienie wyłącza przyznanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Z uwagi na okoliczność, że w wyniku nowelizacji dopuszczono do rynku pracy opiekunów osób z niepełnosprawnościami do ukończenia 18. roku życia, legitymujących się orzeczeniem o niepełnosprawności, ustawodawca zrezygnował z przesłanki negatywnej, jaką było ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w ustawie z 31.01.2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym, lub świadczenia pieniężnego przyznanego na zasadach określonych w ustawie z 8.02.2023 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia.
Z uwagi na fakt, że dla uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego na nowych zasadach po 1.01.2024 r. nie jest konieczna rezygnacja z zatrudnienia, również rolnicy nie będą musieli rezygnować z prowadzenia gospodarstwa rolnego, a domownicy rolników z pracy w tym gospodarstwie. Konsekwencją powyższego jest uchylenie od 1.01.2024 r. przepisu art. 17b u.ś.r., czyli przepisu odnoszącego się do warunków, jakie muszą spełnić rolnicy ubiegający się o świadczenia opiekuńcze.
Przechodząc do katalogu przesłanek negatywnych obowiązujących od 1.01.2024 r. należy wskazać, że – po pierwsze – świadczenie pielęgnacyjne nie może zostać przyznane, jeśli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z 4.04.2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów. Należy bowiem pamiętać, że pomimo nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych i istotnych zmian w zakresie świadczeń opiekuńczych, na mocy art. 63 u.ś.w. po 1.01.2024 r. osoby, którym przed dniem wejścia w życie nowelizacji albo od dnia wejścia w życie nowelizacji, na zasadach obowiązujących do 31.12.2023 r., przyznane zostało co najmniej do 31.12.2023 r. prawo do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego, o których mowa w ustawie o świadczeniach rodzinnych w brzmieniu dotychczasowym (tj. do 31.12.2023 r.), zachowują, na zasadach obowiązujących do 31.12.2023 r., prawo odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego nie dłużej jednak niż do końca okresu, na który prawo zostało przyznane, z uwzględnieniem warunków określonych w art. 63 ust. 3 i 4 u.ś.w.
Drugą negatywną przesłanką wyłączającą prawo do świadczenia pielęgnacyjnego w świetle regulacji obowiązującej od 1.01.2024 r. jest przypadek, gdy osoba wymagająca opieki została umieszczona lub przebywa w domu pomocy społecznej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, o której mowa w przepisach o pomocy społecznej, zakładzie karnym, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym albo schronisku dla nieletnich.
Trzecia przesłanka negatywna to sytuacja, gdy osoba wymagająca opieki jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej. Przepisy co do zasady wyłączają możliwość ustalenia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w Polsce, jeśli osoba z niepełnosprawnością nabyła poza Polską prawo do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką nad nią, z zastrzeżeniem, że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym nie stanowią inaczej.
Czwarta przesłanka negatywna to przypadek, gdy na osobę wymagającą opieki inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej. W odniesieniu do tej przesłanki w orzecznictwie wskazuje się, że pod pojęciem „inna osoba” należy rozumieć innego członka rodziny, czyli osobą tą nie jest ani wnioskodawca, ani też osoba, na którą świadczenie ma być pobierane. Oznacza to, że opiekuna wnioskującego o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego nie można włączyć do kręgu osób będących inną osobą (innym członkiem rodziny), a tym samym pozbawić go możliwości przyznania polskiego świadczenia.
Poza powyższym świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeśli na osobę wymagającą opieki jest ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, prawo do świadczenia pielęgnacyjnego lub prawo do zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów. Chodzi o wykluczenie przypadków, gdzie na jedną osobę z niepełnosprawnością wymagającą opieki więcej niż jedna osoba byłaby uprawniona do świadczenia finansowanego z budżetu państwa.
7. Wypłata świadczenia pielęgnacyjnego w podwyższonej kwocie
Wskutek zmiany przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych od 1.01.2024 r. opiekunowie osób z niepełnosprawnością do ukończenia 18. roku życia w sytuacji sprawowania opieki nad więcej niż jedną osobą w wieku do ukończenia 18. roku życia, legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, będą mogli otrzymać świadczenie pielęgnacyjne w podwyższonej o 100% wysokości na drugą i każdą kolejną osobę, nad którą sprawowana jest opieka.
W ten sposób przykładowo matka sprawująca opiekę nad dwojgiem dzieci z niepełnosprawnością będzie mogła uzyskać prawo do świadczenia pielęgnacyjnego w podwójnej wysokości (2 × kwota świadczenia pielęgnacyjnego).
Przy czym prawo do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego w podwyższonej o 100% wysokości na drugą i każdą kolejną osobę, nad którą sprawowana jest opieka, przysługuje:
– matce albo ojcu,
– innym osobom, na których zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkom,
– opiekunowi faktycznemu dziecka,
– rodzinie zastępczej,
– osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka.
Z katalogu podmiotów uprawnionych do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego w podwyższonej wysokości na drugą i każdą kolejną osobę, nad którą sprawowana jest opieka, nie będą mogli skorzystać dyrektorzy odpowiednio placówki opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej albo interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego.
Celem wprowadzonego przepisami ustawy o świadczeniu wspierającym świadczenia wspierającego jest udzielenie osobom niepełnosprawnym mającym potrzebę wsparcia pomocy służącej częściowemu pokryciu wydatków związanych z zaspokojeniem szczególnych potrzeb życiowych tych osób. Świadczenie wspierające przysługuje osobie w wieku od ukończenia 18 roku życia posiadającej decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia. Świadczenie wspierające przyznawane będzie przez ZUS.
Świadczenie pielęgnacyjne albo specjalny zasiłek opiekuńczy w brzmieniu dotychczasowym, albo zasiłek dla opiekuna nie przysługują jeżeli osoba wymagająca opieki ma przyznane prawo do świadczenia wspierającego.
W przypadku gdy osoba wymagająca opieki lub osoba uprawniona do jej reprezentowania złożyły wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego postępowanie z wniosku o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego w brzmieniu dotychczasowym, lub zasiłku dla opiekuna, zawiesza się do czasu rozstrzygnięcia sprawy z wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego.
W przypadku podjęcia zawieszonego postępowania, o którym mowa wyżej, prawo do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego w brzmieniu dotychczasowym, lub zasiłku dla opiekuna, ustala się po dokonaniu przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych rozstrzygnięcia sprawy z wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego.
Wypłata świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego w brzmieniu dotychczasowym, lub zasiłku dla opiekuna podlega wstrzymaniu, jeżeli osoba wymagająca opieki lub osoba uprawniona do jej reprezentowania złożyła wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego.
W przypadku odmowy przyznania osobie wymagającej opieki świadczenia wspierającego lub pozostawienia wniosku o to świadczenie bez rozpatrzenia, odpowiednio świadczenie pielęgnacyjne albo specjalny zasiłek opiekuńczy, o których mowa w ustawie zmienianej w art. 43 w brzmieniu dotychczasowym, albo zasiłek dla opiekuna, o którym mowa w ustawie zmienianej w art. 51, wypłaca się od miesiąca, w którym wstrzymano ich wypłatę do końca okresu na jaki je przyznano, jeżeli osoba spełnia warunki określone w ustawie zmienianej w art. 43 w brzmieniu dotychczasowym.
Za nienależnie pobrane świadczenie pielęgnacyjne albo specjalny zasiłek opiekuńczy, o których mowa w ustawie zmienianej w art. 43 w brzmieniu dotychczasowym, albo zasiłek dla opiekuna, o którym mowa w ustawie zmienianej w art. 51, uważa się świadczenie lub zasiłek wypłacone za okres, za który osoba wymagająca opieki otrzymała świadczenie wspierające.
Nowe świadczenie dla osób z niepełnosprawnościami – świadczenie wspierające
Z dniem 1 stycznia 2024 r. wprowadza się nowy rodzaj świadczenia, tj. świadczenie wspierające, które będzie skierowane bezpośrednio do osób z niepełnosprawnościami w wieku po ukończeniu 18 roku życia.
Warunkiem uzyskania świadczenia wspierającego jest uzyskanie decyzji o ustaleniu poziomu potrzeby wsparcia (od 70 do 100 pkt). Decyzje o ustaleniu poziomu wsparcia będą wydawały wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności, natomiast przyznawał i wypłacał świadczenie będzie Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Wprowadzono trzy terminy, od kiedy będzie dostępne świadczenie wspierające:
-
od 1 stycznia 2024 r. dla osób z ustalonym poziomem potrzeby wsparcia od 87 do 100 pkt,
-
od 1 stycznia 2025 r. dla osób z ustalonym poziomem potrzeby wsparcia od 78 do 86 pkt,
-
od 1 stycznia 2026 r. dla osób z ustalonym poziomem potrzeby wsparcia od 70 do 77 pkt.
Wysokość świadczenia wspierającego będzie uzależniona od poziomu potrzeby wsparcia. Dla osób z najniższym poziomem wsparcia będzie wynosić 40% kwoty renty socjalnej do maksymalnej wysokości 220% renty socjalnej (będzie to kwota netto czyli bez potrącań na podatek dochodowy czy ubezpieczenie zdrowotne).
