Psychiatrzy są zaniepokojeni pogarszającym się stanem zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Martwi ich zwłaszcza rosnąca liczba przypadków autoagresji. Dowiedz się co możesz zrobić, żeby nie dopuścić do tragedii.
W okresie od jesieni do wiosny, oddziały psychiatryczne dla dzieci i młodzieży w szpitalach w całej Polsce przypominają oblężone twierdze. Dosłownie pękają w szwach. Brakuje w nich nie tylko wolnych łóżek w pokojach, ale też często nawet wolnych miejsc na podłodze, także na korytarzach. A są one na wagę złota, bo jak mówią psychiatrzy liczba młodych pacjentów potrzebujących natychmiastowej pomocy, będących często w stanie zagrożenia życia, jest ogromna i nadal rośnie.
Czym jest zdrowie psychiczne
Zdrowie psychiczne według WHO to „stan dobrego samopoczucia, w którym człowiek wykorzystuje swoje zdolności, może radzić sobie ze stresem w codziennym życiu, wydajnie oraz owocnie pracować oraz jest w stanie wnieść wkład w życie danej wspólnoty”. Zdrowie psychiczne jest kapitałem pozwalającym człowiekowi na realizowanie intelektualnego i emocjonalnego potencjału oraz znalezienie i odgrywanie swoich ról w życiu społecznym, w szkole i w pracy. Zaburzenia psychiczne są powszechne, dotyczą dorosłych jak i dzieci. Nawet do 20 %. dzieci ma dolegliwości, które spełniają kryteria jakiegoś zaburzenia psychicznego.
Psychiatrzy coraz częściej mówią wręcz o epidemii zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży, co dotyczy zwłaszcza zaburzeń depresyjnych oraz autoagresji, które mogą poważnie zagrażać ich zdrowiu i życiu (do zachowań autoagresywnych zalicza się m.in. samookaleczenia i próby samobójcze). Dlatego nie wolno lekceważyć problemów psychicznych u dzieci i w razie jakichkolwiek niepokojących symptomów trzeba niezwłocznie skorzystać ze specjalistycznej pomocy, najlepiej wykwalifikowanego psychologa lub psychiatry.
Objawy zaburzeń psychicznych u dzieci
Po czym rodzice, opiekunowie czy nauczyciele mogą rozpoznać, że dziecko lub nastolatek znalazł się właśnie w kryzysie psychicznym?
Nie jest to wcale łatwe do rozpoznania. Dziecko będące w kryzysie psychicznym, np. samobójczym, to nie zawsze jest dziecko smutne, płaczące i bez energii. Często kryzys ten jest maskowany. Oznaką może być niepokój, agresja, autoagresja czy wagarowanie. Według statystyk blisko 90% zachowań samobójczych u dzieci i młodzieży jest spowodowanych zaburzeniami psychicznymi, z czego połowę stanowią zaburzenia depresyjne. Większość zaburzeń psychicznych u dzieci objawia się łącznym występowaniem objawów z czterech podstawowych obszarów: zaburzeń emocjonalnych, trudności w relacjach społecznych, zmian w zachowaniu, opóźnień w rozwoju.
Generalnie, na kryzysy psychiczne narażeni są wszyscy młodzi ludzie, to jednak eksperci potwierdzają, że istnieją też grupy podwyższonego ryzyka. Chodzi przede wszystkim o dzieci i młodzież z rodzin dysfunkcyjnych (niewydolnych wychowawczo), które są często biedne, zaniedbane, odrzucone, wykluczone i doświadczają różnych form przemocy. Na tym jednak nie koniec. Pod silną presją psychiczną znajduje się również spora liczba młodych osób z tzw. „normalnych” rodzin. Na przykład takich, które mają ograniczone zdolności intelektualne i werbalne, różnego rodzaju dysfunkcje ruchowe, zaburzenia koordynacji, ale także borykające się z nadwagą lub otyłością czy trądzikiem. Problemy mają też dzieci, którym stawia się nierealistyczne wymagania. Dziecko z zamożnej rodziny także może czuć się odrzucone, jeśli nie respektuje się jego potrzeb emocjonalnych.
Eksperci oceniają, że na zdrowie psychiczne młodego pokolenia nie wpływają też korzystnie nowe technologie komunikacyjne. Z badań wiadomo, że przeciętny polski nastolatek zanurza się w wirtualnym świecie internetu już na ponad 3 godziny dziennie.
Fakty i mity na temat psychiatrii
Choć ze zdrowiem psychicznym dzieci i młodzieży jest u nas coraz gorzej, to jednak z uwagi na funkcjonujące wciąż w społeczeństwie szkodliwe stereotypy, spora część rodziców wcale nie kwapi się do pójścia z dzieckiem po pomoc do specjalisty. Ludzie wciąż bardzo źle reagują na słowo psycholog, a na słowo psychiatra to już szczególnie, a przecież to jest lekarz, osoba, która pomaga. Eksperci sugerują, że w celu zmiany nastawienia społecznego do psychiatrii, należy zmienić sposób mówienia na jej temat, na przykład zastępując wyrażenie „opieka psychiatryczna” bardziej adekwatnym określeniem „leczenie psychiatryczne”. W brew temu co sądzi wielu rodziców, pójście do psychiatry z dzieckiem nie zawsze wiąże się z leczeniem przy użyciu farmakoterapii. W psychiatrii dzieci i młodzieży postępowaniem pierwszego rzutu u osób z zaburzeniami jest psychoterapia lub interwencja psychologiczna. To od nich powinno zaczynać się leczenie.
Jak wygląda badanie psychiatryczne dziecka:
Standardowe badanie składa się z następujących elementów:
• wywiadu zebranego od rodziców,
• wywiadu zebranego od dziecka,
• informacji uzyskanych od nauczycieli,
• badania pediatrycznego i neurologicznego,
• badania psychologicznego,
• badań dodatkowych.
Warto dodać, że w rozwiązaniu problemów psychicznych dziecka często nie wystarcza terapia indywidualna. Nierzadko zaleca się również terapię rodzinną. Ale, żeby miało to sens, terapia musi potrwać co najmniej kilka miesięcy. Wobec pękających w szwach szpitali psychiatrycznych, z powodu epidemii zaburzeń psychicznych z jednej strony i jednoczesnego niedoboru wykwalifikowanych specjalistów z drugiej (w Polsce jest tylko 400 psychiatrów dziecięco-młodzieżowych) – eksperci podkreślają, że kluczową sprawą jest profilaktyka zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży, za którą odpowiedzialni są dorośli. Żeby móc skutecznie pomagać dzieciom często trzeba najpierw nauczyć ich rodziców świadomego, uważnego słuchania i rozmawiania. Rodzice są przecież najważniejszą, pierwsza linią obrony. Niestety, często jednak ta linia zawodzi.Jak zatem rodzice, opiekunowie i wychowawcy mogą lepiej zadbać o zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży? I jak mają skutecznie pomagać im w kryzysie? Jeżeli dziecko ma jakiś problem w szkole pierwszym łącznikiem może być wychowawca lub pedagog szkolny. Warto porozmawiać z pracownikiem placówki. Uczeń z problemami zawsze może porozmawiać o swoich problemach, lękach. Razem z pedagogiem ustalą plan działania co można by poprawić, pomóc w rozwiązaniu kryzysu dziecka. Na terenie Gminy Zwierzyn znajdują się placówki oświatowe, do których uczęszczają dzieci w różnym wieku. Na terenie przedszkoli i szkół, przychodzą dzieci z różnych środowisk domowych. Są sytuacje kiedy potrzeba jest interwencji. Pierwszym łącznikiem dla dziecka może być pedagog szkolny. Pedagog wysłucha, a później stara się szukać rozwiązań problemu. Od września 2020 roku jest psycholog dostępny w szkołach (od 15 września 2020)- brak umiejętności w zakresie regulowania emocji, labilność emocjonalna, zaburzony obraz własnej osoby, zaniżona samoocena, problemy w opanowaniu treści materiału szkolnego, konflikty rówieśnicze, problemy o podłożu rodzinnym. Obecnie psycholog ma dyżury w szkołach w określonych dniach i godzinach w danej placówce.
Gdy sprawy zaszły za daleko: gdzie szukać ratunku
Warto wiedzieć, że poza służbą zdrowia, fachową pomoc psychologiczną można uzyskać również w wielu innych miejscach (instytucjach), takich jak:
- Punkt Informacyjno- Konsultacyjny w Zwierzynie, ul. Wojska Polskiego 27
w miesiącu listopadzie dyżury psychologa w poniedziałki i czwartki:
Pani psycholog w godzinach
15.00 – 18.00 (poniedziałek)
- 08.11.2021r. (indywidualne)
- 15.11.2021r. (indywidualne)
- 22.11.2021r. (indywidualne)
- 29.11.2021r. (indywidualne)
Pani psycholog w godzinach
14.00 – 19.00 (czwartek)
- 04.11.2021r. (indywidualne)
- 11.11.2021r. (indywidualne)
- 18.11.2021r. (grupowe)
12:30-17:00
- 25.11.2021r. (indywidualnie)
- Poradnie Pedagogiczno-Psychologiczne w Strzelcach Krajeńskich, ul. Okrężna 14,
tel. 957632247
- Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie w Drezdenku
tel. 957620930
- Centrum wsparcia dla osób w stanie kryzysu psychicznego – 800 702 222
- Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży – 116 111
- Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka – 800 121 212
